De spiraal van geweld doorbreken

Bij seksistisch of seksueel geweld op het werk kan het gaan om misplaatste gebaren, vulgaire taal of storende opmerkingen, seksueel getinte berichten of uitspraken, versturen van obscene teksten of foto’s, gênante verzoeken maar ook ongewenst fysiek contact en zelfs seksuele betrekkingen onder dwang. Belangrijk: het is een spiraal van geweld die vanaf het eerste teken moet stopgezet worden. Door ons allemaal. Samen.

Meestal begint het met ridiculiserende woorden, twijfelachtige grappen of een valse ‘hulpvaardigheid’ waar niemand aandacht aan besteedt, aangezien er als een soort van slechte traditie een cultuur van seksisme gegroeid is. Wordt dit niet aangekaart door slachtoffers, omstaanders of getuigen, dan gaat het vaak van kwaad naar erger.

We moeten zo snel mogelijk handelen. Praat met collega’s. Informeer je delegee of leidinggevende, die dit ernstig moet nemen en er gevolg aan geven. Vergeet niet dat het nét de taak is van de werkgever om te waken over het welzijn van werknemers. Doe beroep op de vertrouwenspersoon, die als rol heeft te luisteren, te ondersteunen, te bemiddelen of door te sturen naar gespecialiseerde diensten. Dien een klacht in. Kortom: kaart het probleem aan want dit kan voorkomen dat andere werknemers slachtoffers worden.

Slachtoffers-collega’s kunnen al onze hulp en ondersteuning gebruiken. Het moet gezegd en herhaald worden: de pestkop, seksist of agressor die een hiërarchische overste kan zijn, maar ook een directe collega, een klant, leverancier, … blijft vanzelfsprekend altijd 100% verantwoordelijk. Flauwe excuses zoals verwijzen naar de kledij die het slachtoffer draagt, zijn niet onschuldig: het gaat helemaal niet om een verzachtende omstandigheid, iedereen mag dragen wat hij/zij wilt.

Schoonmaakster Nadine trok op tijd aan de alarmbel
Nadine: “Als schoonmaakster in een hotel ontmoet ik allerlei hotelgasten. De meesten zijn vriendelijk en verlaten vaak hun kamer als ik kom poetsen. Bij anderen gaat dat minder vlot. Enkele jaren geleden werd ik seksueel geïntimideerd op het werk. Toen ik de eerste keer ging schoonmaken bij een man op leeftijd deed hij de deur open... in zijn blootje! Geschrokken vroeg ik om iets aan te trekken, wat gelukkig ook gebeurde. Maar de volgende keer trof ik de man naakt aan op het bed. Het werd mij duidelijk dat ik deze situatie niet alleen zou kunnen oplossen. Ik besloot weg te gaan zonder schoon te maken en meldde dit aan mijn werkgever. Hij contacteerde de hotelmanager en die nam op zijn beurt contact met de hotelgast.”

Getuigenis

Cathy werd bij de recente sociale verkiezingen meteen verkozen als plaatsvervanger. Ze wil als delegee een luisterend oor bieden aan collega’s met vragen of problemen. En ze is vastbesloten om aan te pakken wat onrechtvaardig is.

“Ik kan niet tegen onrecht. Dat is al zo sinds ik klein ben”, vertelt kersvers delegee Cathy Van Rymenam. “Dus toen ik jaren geleden in een bedrijf terechtkwam waar vrouwonvriendelijke en racistische opmerkingen schering en inslag waren, heb ik mij meteen laten horen. Maar de situatie werd na een tijd onhoudbaar. Omdat de directie zo’n luis in de pels als ik liever kwijt dan rijk was, moest ik daar uiteindelijk vertrekken. Bij mijn vorige baan was er geen vakbond, dus toen ik 2 jaar geleden bij Alvance kwam werken, was de beslissing snel genomen: ik wilde mij nuttig maken als vakbondsafgevaardigde.”

Bij Alvance Aluminium Duffel werken er maar enkele vrouwen op een totaal van 650 arbeiders. Cathy is de enige vrouw op haar afdeling. Bij de bedienden werken er wel meer dames. Cathy: “In het begin heb ik wel wat tegenwind gekregen. Het gevoel dat ik een indringer was in het mannenbastion, is snel gekeerd. We hebben een goed team, er is veel respect tussen de collega’s en ze weten wat ze aan mij hebben.” “Het zijn mijn eerste stappen als vakbondsdelegee. Ik groei momenteel volop in mijn rol met de ondersteuning van mijn hoofddelegee. De komende jaren wil ik een toegankelijk aanspreekpunt zijn voor collega’s om op tijd problemen te vatten. Ik ga een punt maken van extra vrouwen op de werkvloer en ik wil waken over rechtvaardigheid en

Zwijgen is geen optie

Een werkplek zonder seksisme begint met het bespreekbaar maken van wat er aan de hand is en met de mogelijkheid het seksisme aan te klagen. We moeten problematisch gedrag elke dag bestrijden.

Onderzoek en getuigenissen leren dat het moeilijk is om het zwijgen te doorbreken en dat veel vrouwen de ongepaste opmerkingen en de foute commentaren ondergaan. Vrouwen die het probleem aan een leidinggevende of een vakbondsafgevaardigde durven te melden, zijn zeldzaam. Het zou gaan om 9% tot 16% (European Observatory). Opvallend: dit cijfer loopt op tot 27% bij vrouwen jonger dan 25 jaar, terwijl het bij de ‘oudere’ werkneemsters naar 10% zakt. In de enquête JUMP bevestigen meer dan 8 vrouwen op 10 dat ze nooit een beroep hebben gedaan op gezagsinstanties (binnen de onderneming, de politie…) om feiten aan te klagen.

Een werkvloer vrij van seksisme? Ga de strijd aan!

Handel

Getuige van seksisme op de werkvloer?

Als getuige ben je ook betrokken partij. Reageer: veroordeel het seksisme openlijk. Er is wetgeving ter zake en er zijn regels rond begeleiding. Kaart het probleem aan bij je delegee en/of een leidinggevende, de vertrouwenspersoon, de preventie-adviseur.

Herken

Versterk jij stereotypen?

Kijk naar jezelf en anderen. Wees niet bang om jezelf en je collega’s in het oog te houden en samen te gaan voor respectvolle communicatie. Let op je taal en op je handelingen. Doe niets want anderen kan kwetsen. Tracht subtiel seksisme te herkennen. Zo leer je om kordaat te reageren. Zelfs al gaat het om ‘maar een grapje’. Grapjes zijn niet grappig wanneer ze kwetsen. Pas dit toe op jezelf of een dierbare en je zal snel merken of het kan.

Wees open

Durf jij ruimdenkend te zijn?

Een enge, verstarde kijk versterkt stereotypen. Wees dus niet bang van wie ‘anders’ is. Respecteer de mensen om je heen. We zijn allemaal verschillend, en dat is maar goed ook. Toch moeten we erover waken dezelfde rechten te hebben.

Luister

Neemt iemand jou in vertrouwen?

Voel je vereerd! Luister zonder vooroordelen en draag je steentje bij. Geef steun aan je collega’s.