De werkgeversfederatie van de scheikunde essenscia organiseert op 18 oktober 2022 de uitreiking van de Innovatieprijs. In aanwezigheid van Prinses Astrid zullen werkgevers worden geëerd voor hun innovatieve capaciteiten en voor hun baanbrekende rol op het gebied van energietransitie of medisch onderzoek. Hoe zit het met de sociale innovaties? Is er een speciale prijs voor mensenhandel?

Het antwoord is natuurlijk nee. Mensenhandel is echter een van de "innovaties" die onlangs in de sector scheikunde zijn vastgesteld. De levens- en arbeidsomstandigheden van 174 illegale werknemers hebben de krantenkoppen gehaald. Hun dagelijks leven en de sociale uitbuiting die op de terreinen van Borealis en BASF werd ontdekt, zijn huiveringwekkend: € 3,50 per uur, valse papieren, onhygiënische huisvesting, intimidatie, … In een recent interview met het tijdschrift Knack bevestigden de slachtoffers dat hun levensomstandigheden in Qatar beter waren.

Uit deze gevallen blijkt ook het bestaan van georganiseerde systemen die weinig aan de verbeelding overlaten: in België bestaan nog andere voorbeelden van mensenhandel. En industriële sectoren die voortdurend in ontwikkeling zijn, zijn een voedingsbodem voor dergelijke praktijken.

Sociale tekortkomingen in het Europese systeem en het Belgische rechtskader

Voor de vakbonden zijn deze frauduleuze acties geworteld in de sociale gebreken van het Europees systeem van concurrentie tussen landen, bedrijven en uiteindelijk ook tussen werknemers. "We hebben ons terecht verzet tegen de verschillende Europese richtlijnen ter bevordering van de concurrentie", zegt Andrea Della Vecchia van ABVV Scheikunde-Petroleum. Bovendien leggen zij de grenzen van ons federaal rechtskader bloot: de opdrachtgever en de hoofdaannemer worden op geen enkele wijze verantwoordelijk gesteld, terwijl het misbruik in hun eigen land en voor hen plaatsvindt.

Verontwaardiging en actie

Vanuit vakbondszijde is het onmogelijk ons te beperken tot de verontwaardiging over deze realiteiten van een andere tijd. "We moeten handelen zonder te wachten tot de autoriteiten wetgeving maken", zegt Koen De Kinder van ACVBIE. De werkgeversorganisatie voor de scheikunde, kort daarna gevolgd door energia, de werkgeversorganisatie voor de petroleumbedrijven, beperkt zich echter tot grieven tegen de overheid, zoals de versterking van de inspectiediensten. "Natuurlijk is de komst van nieuwe inspecteurs welkom. Natuurlijk zal een gemoderniseerde uitwisseling van informatie tussen de inspectiediensten helpen. Maar laten we niet wachten: laten we handelen vanuit de sector, werkgever en vakbond hand in hand om alle sociale uitbuiting te blokkeren", vervolgt de syndicalist. Concreet? "Laten we werknemersvertegenwoordigers het recht geven om geïnformeerd en geconsulteerd te worden over onderaanneming. Laten we hen de mogelijkheid geven om de realiteit van de onderaannemers in hun bedrijven te controleren. Onze afgevaardigden zijn elke dag in de bedrijven. Niet de inspecteurs", aldus Andrea Della Vecchia.

Vakbonden zoeken werkgevers met ethiek

Voorlopig wordt deze piste niet positief ontvangen door de sectorale werkgeversvertegenwoordigers. "Het zou echter aanvullend en concreet zijn. Het zou de lokale directies en hun personeelsdelegatie in staat stellen gezamenlijk op te treden", bevestigt Koen De Kinder

De vakbonden geven niet op: "Onze deur staat open om concrete oplossingen te vinden. Dit is een ethische plicht die verder gaat dan politieke of economische overwegingen. Laten we niet wachten op een nieuw schandaal om verontwaardigd te zijn. Laten we handelen”.

In dezelfde geest zullen de vakbonden doorgaan met de bewustmaking en ondersteuning van hun afgevaardigden in de bedrijven. Het doel is om, ondanks de beperkingen van het huidige kader, elke actie ter verdediging van werknemers in onderaanneming te ondersteunen, ongeacht hun herkomst en het soort contract.