Op 11 september 2023 is het 50 jaar geleden dat in Chili een sinistere gebeurtenis plaatsvond: de militaire staatsgreep tegen de socialistische regering van Salvador Allende. Hij werd in 1970 democratisch verkozen ondanks alle tegenwerking, en probeerde een economisch en sociaal beleid ten dienste van het volk en de arbeiders in te voeren. Hij had zich voorgenomen om de Chileense structuren te hervormen en sectoren zoals die van de energie te nationaliseren. Een beleid dat door veel landen met aandacht en hoop werd gevolgd, maar ook een beleid dat werd gevreesd door het kapitaal en de Verenigde Staten, die er alles aan deden om deze hoop op een betere wereld de grond in te boren.

Hogere lonen voor de minstbedeelden, gratis onderwijs, invoering van het model van de Verzorgingsstaat, nationalisatie van verschillende sectoren... Allende zat boordevol ambitie om de omstandigheden van de Chilenen die in armoede leefden, te verbeteren. Hij voerde zijn hervormingen door na zijn verkiezing in 1970, maar die werden afkeurend onthaald door het kapitaal en de VS, die geleidelijk hun invloed in het land verloren. Dus smeedden ze achter de schermen plannen om het land te destabiliseren:

“Het is een bewijs van de reactie van rechts wanneer de werknemers de macht grijpen in een land”, legt Geoffrey Goblet, algemeen secretaris van onze Centrale, uit. “Voor de staatsgreep in 1973 creëerde het kapitaal tekorten. Een staking van de vrachtwagenchauffeurs georkestreerd door de CIA, bijvoorbeeld, verlamde en verhongerde Chili. Het was een recept dat ze in veel andere Latijns-Amerikaanse landen zouden toepassen. De VS en het kapitaal konden zich niet veroorloven Chili te laten slagen, want dat zou alle werknemers in de wereld hoop hebben gegeven.”

Na de hoop, de repressie

Allende probeerde de druk van het ultraliberalisme te weerstaan, maar kwam uiteindelijk ten val, en samen met hem verdween ook zijn droom van een economisch en sociaal beleid ten dienste van het volk en de arbeiders. Toen het leger de hoofdstad Santiago binnenviel, pleegde hij zelfmoord. Hij verkoos het leven te laten uit loyaliteit aan zijn land in plaats van zich over te geven.

Het is Augusto Pinochet, de opperbevelhebber van het leger, die de volledige macht overnam. Dit was het begin van een dictatuur die bijna 17 jaar zou duren. Hij voerde een terreurbeleid dat leidde tot de dood van 3000 tegenstanders en de marteling en verbanning van tienduizenden Chilenen. Deze staatsgreep betekende ook het einde van een politiek, economisch en sociaal experiment dat in veel andere landen met aandacht en hoop werd gevolgd.

De werknemers moeten zich verzetten tegen het kapitaal

Na die donkere jaren keerde Chili terug naar de democratie, en de laatste woorden van Salvador Allende zijn nog steeds in het geheugen van de mensen gegrift: “Ik heb vertrouwen in Chili en zijn lot. Ga door en weet dat vroeger of later de wegen weer opengaan waarover vrije mensen zullen lopen om een betere maatschappij te bouwen. Leve Chili! Leve het volk! Leve de arbeiders!”.

Ongelijkheid uitroeien, armoede verminderen en een rechtvaardigere samenleving opbouwen. De doelstellingen van Allende zijn dezelfde als die die wij als vakbond verdedigen. En zijn tegenstanders van gisteren zijn dezelfde als die waaraan wij vandaag het hoofd moeten bieden: het kapitaal. Allende en een hele bevolking werden gedreven door hoop. En die hoop kwam weer naar boven na het einde van de dictatuur in Chili. Hoop op een betere wereld is ook de drijfveer voor het ABVV: “Het is dankzij solidariteit, dankzij een project voor een eerlijke verdeling van de rijkdommen, en via de strijd tegen het onrecht gecreëerd door het kapitaal, dat we deze wereld zullen verbeteren. We zullen er niet geraken door afwijzing en ons in onszelf te keren. Werknemers, samen kunnen we erin slagen”, herinnert Geoffrey Goblet ons eraan.

Dake25: “Als we vergeten, zijn we gedoemd dezelfde fouten te herhalen”

Dake25 is een Belgisch-Chileense kunstenaar die street art-fresco's maakt. Zijn werk vertelt zijn eigen verhaal. Hij gebruikt zijn kunst om boodschappen over te brengen: “Ik heb graffiti leren tekenen in de straten van Chili. Tijdens de dictatuur werden alle werken met grijs bedekt, net zoals al de rest. Vandaar het belang van kleur! En voor mij is graffiti een middel om eraan te herinneren dat de straten van het volk zijn.”

De Algemene Centrale - ABVV vroeg de kunstenaar een fresco te maken om de 50ste verjaardag van de staatsgreep te herdenken. Hij geeft een woordje uitleg bij de verschillende elementen waaruit zijn werk bestaat.

Allende is prominent aanwezig in je werk. Welke herinnering laat hij achter bij het Chileense volk?

Allende was een man met een ongeëvenaarde integriteit. Hij was een icoon, het symbool van een tijdperk vol hoop. Hij was de president die zijn leven gaf voor het volk. Ik zet zijn bril in de kijker omdat die symbolisch is. Hij is een inspiratiebron voor veel mensen tot op vandaag.

Daartegenover teken je een doodshoofd naast Amerikaanse dollars.

Dat is Pinochet. Hij vertegenwoordigt de dood, de militairen van die tijd die niet aarzelden om tegenstanders te doden. Hij verkocht zijn ziel aan de duivel en voerde 17 jaar lang een beleid gestoeld op angst! Op zijn voorhoofd staat het woord USA gegraveerd, dat staat voor hun betrokkenheid, in de duisternis. Ze financierden de staatsgreep en steunden de vestiging van een dictatuur in Chili. Ook zij zijn verantwoordelijk voor de dood van duizenden burgers.

Je schreef ook “La Historia es nuestra”, wat betekent dat?

Het betekent: “De geschiedenis is van ons”. Het zijn de mensen die de geschiedenis maken. Het is een beroemde zin van Allende. De herdenking van 11 september neemt ons terug mee in de geschiedenis en herinnert ons eraan dat we niet mogen vergeten. Als we vergeten, zijn we gedoemd dezelfde fouten te herhalen. Voor de jeugd moeten we de hoop uitdragen dat een betere wereld mogelijk is. Dit schilderij is een geschenk aan de Chileense gemeenschap, een eerbetoon aan al diegenen die hun leven verloren omdat ze anders dachten en sociale rechtvaardigheid eisten.

Zijn er in de recente geschiedenis van Chili trouwens grote demonstraties geweest tegen de regering Pinera?

Ja, eind 2019 kwamen jongeren in opstand tegen het besluit van de regering Pinera om de prijs van metrokaartjes te verhogen. Met veel geweld werd de demonstranten de mond gesnoerd. Het dompelde ons terug in de donkere geschiedenis van ons land, maar we gaven niet op. Na dit gebeuren zorgde het volk voor verandering en werden we weer één en solidair. Bij de verkiezingen

van 2021 werd Gabriel Boris tot president verkozen. Hij geeft ons hoop op een humaan beleid, maar we mogen onze aandacht niet laten verslappen, want het kapitalisme blijft om de hoek loeren.