Geschiedenis van de Algemene Centrale - ABVV

De grondslagen van het syndicalisme

1909: een belangrijk jaar in de geschiedenis van de Belgische vakbeweging : de bouwvakkers vormen als eerste arbeiders één, verenigde, vakbondsorganisatie. Gedaan met de verdeling van de krachten. En toch was 1909 geen beginpunt. Dat was de industriële revolutie, pakweg 100 jaar eerder, wel. Stoommachines maakten van de arbeiders loonslaven. Ze zijn met zoveel dat de patroons keuze genoeg hebben en lage lonen kunnen opleggen. Zo laag dat veel vrouwen en kinderen de fabriek in moeten. 

Om hun belangen te verdedigen, vormen de arbeiders eigen organisaties. Eerst mutualiteiten, daarna vakbonden. In de sectoren die nu tot de Algemene Centrale behoren, waren de Brusselse marmerbewerkers, houtbeeldhouwers, typografen, zeemtouwers en passementswerkers in de jaren 1840 en 1850 de eerste arbeiders die syndicaten vormden.

Het syndicalisme is geboren én niet meer te stuiten. Ook de overheid beseft dat. Het coalitieverbod waardoor arbeiders zich niet mogen verenigen, wordt afgeschaft. Maar het stakingsrecht blijft beknot.

De eerste sociale wetten worden gestemd

Dat houdt de arbeidersbeweging echter niet tegen. De Belgische Werkliedenpartij wordt opgericht in 1885 en rond dezelfde periode ontstaan in verschillende steden vakbonden van schilders, handschoenmakers, sigarenmakers, houtbewerkers, schoenmakers, steenkappers, glasblazers enz.

Eén jaar later staat het zuiden van het land op tegen dreigende loondalingen en voor een kortere arbeidsuur. In Jumet wordt de glasfabriek van Eugène Baudoux vernietigd. De regering reageert bikkelhard: 28 arbeiders, vooral mijnwerkers, worden neergeschoten door ordetroepen. Toch komen hierna de eerste sociale wetten tot stand. De vrouwen- en kinderarbeid wordt aan banden gelegd en in 1903 komt er een verzekering tegen arbeidsongevallen.

Na de eerste wereldoorlog dwingt de arbeidersbeweging nog meer politieke en sociale rechten af: het algemeen enkelvoudig stemrecht, de eerste stappen naar het stakingsrecht, de achturendag en de subsidiëring door de overheid van de syndicale werkloosheidskassen.

Als er resultaten geboekt werden was dat in de eerste plaats omdat de arbeiders de krachten bundelden.

Vakcentrales verenigen zich rond de Algemene Centrale

 

In 1898 richt de Belgische Werkliedenpartij de Syndikale Kommissie op, de voorloper van het Algemeen Belgisch Vakverbond. En in 1909 legt de Centrale Vereeniging der Bouwwerkers de eerste steen van de Algemene Centrale. Ook andere beroepsgroepen, zoals de schilders en de houtbewerkers verenigen zich in centrales. Wanneer die in 1921 samensmelten tot de Algemene Centrale van Bouw en Ameublementarbeiders en Gemengde Vakken, tellen zij samen 115.000 leden. In de loop der jaren zullen nog tal van bonden en centrales aansluiten bij deze Algemene Centrale.

Het syndicalisme kent een explosieve groei, wat de werkgevers beweegt tot sociaal overleg met de vakbonden. Linkse stromingen pleiten voor een radicalere syndicale strijd en spelen met die opstelling een belangrijke rol in de mijnstakingen van 1932 in de Borinage en Limburg en in de algemene staking van 1936.

Betaalde vakantie wordt een realiteit

Na de staking van 1936 verovert de vakbeweging de betaalde vakantie. Een lang gekoesterde droom van de Algemene Centrale gaat in vervulling, want in de jaren ‘20 bouwt ze in Blankenberge al haar eerste vakantiecentrum Floreal. Er zullen er nog veel volgen.

Uit het antifascistische verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog ontstaat in 1945 het Algemeen Belgisch Vakverbond waarvan de Algemene Centrale als grootste arbeiderscentrale een stevige pijler wordt.

In 1950 staat de Algemene Centrale mee vooraan in het verzet tegen de terugkeer op de troon van Leopold III. Maar er wordt dat jaar ook een belangrijke sociale slag thuisgehaald met de oprichting van de ondernemingsraden. In 1960 zorgt de Eenheidswet van Gaston Eyskens voor grote beroering. De Algemene Centrale neemt deel aan de grote stakingsgolf, maar niet op het voorplan.

Verenigd tegen de neoliberale propaganda 

En dan slaat de economische crisis toe. Het is alle hens aan dek om de sociale verworvenheden te beschermen tegen de opmars van het neoliberalisme. Nu al dertig jaar staat de Algemene Centrale vooraan in die strijd, met als uitschieters de acties tegen het Globaal Plan en, sinds 2005, tegen het Generatiepact.

Op 1 januari 2014 is ABVV Textiel, Kleding en Diamant gefusioneerd met de AC. De fusie houdt verband met de neergang van de textielindustrie en van aanverwante sectoren in ons land.

Met haar 430.000 leden, uit de bouw, de chemie en de industrie, maar vandaag ook uit de dienstensector en de social profit, gaat ze stevig in het verweer tegen de plaag die alle sectoren treft: de onzekerheid, het wankele werk van de onderaanneming, van de tijdelijke contracten en van de uitzendarbeid.

200 jaar syndicale strijd en een eeuw Algemene Centrale, en nog altijd zijn onze verenigde krachten nodig om de werknemers recht te geven op fatsoenlijk werk en fatsoenlijk leven.