Een gezonde geest in een gezond lichaam. Echter, niet zelden lijdt onze productiviteit onder gezondheidsproblemen, soms met een link naar het werk. Nek-, rug-, of polspijn, een verkoudheid door de airco of heuse beroepszieken, … wat kan je doen om te vermijden dat het werk je ziek maakt?
De experten van de Algemene Centrale – ABVV formuleren enkele antwoorden en pistes waarmee je zelf aan de slag kunt.
"Ik krijg een verkoudheid van de airconditioning in mijn kantoor: Kan ik daar iets aan doen?"
Het beste is om op zijn minst met je vakbondsafgevaardigden te praten. Het is op basis van getuigenissen zoals de jouwe dat zij hun werk moeten vormgeven om je te verdedigen en voor oplossingen te ijveren bij de werkgever.
Een tweede optie is de arbeidsarts: als je al regelmatig contact hebt met de arbeidsarts, kun je deze klachten bij die gelegenheid met hem of haar bespreken of een afspraak maken voor een zogenaamd spontane consultatie. In eerste instantie zal hij bij de werkgever voorstellen doen om de bron van het probleem weg te nemen. Als de problemen ernstig zijn of de bron niet kan worden veranderd, kan je via de arbeidsarts een erkenning als beroepsziekte krijgen. Ook hier zijn jouw arbeidsarts en jouw vakbondsvertegenwoordiger jouw beste bondgenoten.
"Ik ben nog maar één dag ziek en toch wil mijn werkgever dat ik een medisch attest voorleg. Is dat wettelijk?"
Nee. Althans, als je in een bedrijf met meer dan 50 werknemers werkt, heb je het recht om tot drie keer per kalenderjaar geen doktersattest voor te leggen voor de eerste dag van afwezigheid door ziekte. Dit geldt dus zowel voor een arbeidsongeschiktheid van slechts één dag als voor de eerste dag van een langere periode van arbeidsongeschiktheid.
Maar voor de kleinere bedrijven met minder dan 50 werknemers is de situatie mogelijks anders. Daar geldt deze vrijstelling in principe ook, maar dan slechts zolang de werkgever in zijn arbeidsreglement niet voorziet in een afwijking (d.w.z. zolang hij in het arbeidsreglement niet expliciet de verplichting vermeldt om bij elke dag van afwezigheid door ziekte een doktersattest af te geven).
In het arbeidsreglement staat binnen welke termijn het certificaat moet worden opgestuurd. Dit is over het algemeen twee werkdagen vanaf de eerste dag van de arbeidsongeschiktheid, maar het kan soms - waar dat mag - korter zijn (zelfs vanaf het begin van de arbeidsongeschiktheid). Raadpleeg dus zeker en vast het arbeidsreglement.
"Ik ben lange tijd ziek geweest en wil graag weer deeltijds gaan werken. Hoe pak ik dit aan? Waar moet ik op letten?"
Een aanpassing van de werkpost wordt doorgaans aangeraden om te vermijden dat men hervalt door meteen te veel hooi op de vork te nemen. Deeltijds gaan werken in het kader van ‘progressieve tewerkstelling’ is een vrij gebruikelijke aanpassing van de werkplek. In dit geval wordt de periode waarin je niet werkt door de mutualiteit gedekt. Daarvoor moet de mutualiteit eerst erkennen dat je minstens gedeeltelijk niet in staat bent om 100% terug aan het werk te gaan. Je hebt bovendien een akkoord van de werkgever nodig.
De beste manier om ten minste gedeeltelijk terug aan het werk te gaan, is een bezoek aan je arbeidsarts voorafgaand aan de werkhervatting. Dit is een stap die elke arbeidsongeschikte werknemer kan zetten, maar bedenk wel dat dit geen garantie is dat je deeltijds zal kunnen werken. Je zal steeds de arts van het ziekenfonds, de arbeidsarts en ten slotte je werkgever moeten overtuigen.
"Heel wat regio’s kampen met een huisartsentekort. Stel dat ik daardoor pas na enkele dagen bij een huisarts terecht kan en dus geen attest kan voorleggen aan de werkgever binnen de voorziene termijn?"
In principe kan de werkgever, bij laattijdige indiening van het doktersattest, weigeren het gewaarborgd loon te betalen voor de dagen van arbeidsongeschiktheid die voorafgaan aan de datum van indiening van het getuigschrift.
Uitzondering: Dit geldt niet voor gevallen van overmacht. Overmacht is een plotse, onvoorziene en onvermijdelijke gebeurtenis die niet te wijten is aan de schuld van een persoon.
De wet stelt niet expliciet dat er hier sprake is van overmacht indien geen vroegtijdige afspraak mogelijk is. Je moet er dus van uitgaan dat dit wel degelijk voor problemen kan zorgen. Licht tijdig je werkgever in en probeer met hem in dialoog te gaan. Spreek ook je vakbondsafgevaardigde aan als je hierdoor in de problemen komt, bijvoorbeeld wanneer je gewaarborgd loon verliest.
"Ik sta op het punt om een kleine medische ingreep te ondergaan in het dagziekenhuis, heb ik hiervoor recht op arbeidsongeschiktheid met gewaarborgd inkomen?"
Ja. Als de operatie tijdens de normale werkuren plaatsvindt, heeft de werknemer het recht om zo lang afwezig te zijn als nodig is. Maar hij moet zijn werkgever op voorhand op de hoogte brengen en een medisch attest indienen.
"Wat betekent 'medische overmacht'? Wat voor gevolgen heeft het voor mij?"
Wanneer een werknemer om medische redenen definitief niet meer geschikt is om het werk uit te voeren dat in het arbeidscontract is overeengekomen, kan de werkgever medische overmacht inroepen om de arbeidsovereenkomst te beëindigen.
Hiervoor moet wel een procedure worden gevolgd. Om de werknemer alle kans te geven weer aan het werk te gaan en te re-integreren (al dan niet met aangepast of ander werk), mag de medische overmachtsprocedure pas worden gestart na minimaal negen maanden arbeidsongeschiktheid en op voorwaarde dat er geen re-integratietraject voor de werknemer loopt.
Deze periode van negen maanden wordt onderbroken wanneer de werknemer daadwerkelijk weer aan het werk gaat (zelfs gedeeltelijk), tenzij deze werkhervatting wordt gevolgd door een nieuwe arbeidsongeschiktheid binnen veertien dagen. Als jij je in deze situatie bevindt en je hebt vragen over de te nemen stappen, neem dan contact op met je vakbondsvertegenwoordiger om je te laten begeleiden.
"Moet mijn bedrijf een interne of externe preventieadviseur hebben? Wat zijn diens verantwoordelijkheden?"
In principe is er altijd minstens één interne preventieadviseur in het bedrijf. Tot 20 werknemers kan dit echter de werkgever zelf zijn, maar boven dat aantal moet de werkgever een persoon aanstellen en opleiden tot interne preventieadviseur.
In principe zijn er ook externe preventieadviseurs, die allemaal deel uitmaken van de externe preventiedienst waarbij de werkgever verplicht is zich aan te sluiten. Sommigen zijn specialist op het gebied van psychologie, ergonomie, arbeidsgeneeskunde of toxische producten. In zeldzame gevallen maken zij wel deel uit van het personeel van het bedrijf.
De rol van de interne preventieadviseur bestaat voornamelijk uit het geven van advies en/of het uitvoeren van de beslissingen van het CPBW, de vergadering tussen vakbondsafgevaardigden en directie rond welzijn, veiligheid, gezondheid en preventie op het werk.