Wereldwijd verhuizen mensen noodgedwongen om een job te vinden om te kunnen overleven. In Zuid-Afrika onderzochten we de situatie van arbeidsmigranten in de huishoudsector. “Alle huishoudwerkers in dit land kennen dezelfde problemen: lage lonen, het niet uitbetalen van overuren, seksuele intimidatie en ga zo maar door”, zegt Eunice Dhadsla, vakbondsvrouw bij  SADSAWU die huishoudwerkers organiseert en waar FOS in Zuid-Afrika mee samenwerkt. “Maar voor arbeidsmigranten is het vaak nog moeilijker.”

Wat zijn de grootste problemen van arbeidsmigranten in de huishoudsector?

“Ze hebben meer schrik om voor zichzelf op te komen. De werkgevers maken daar misbruik van. In de eerste plaats door de lonen te drukken. En als de buitenlandse werknemer toch protesteert, dreigt de werkgever om de politie of de dienst vreemdelingenzaken te bellen.

De werkgevers zetten de huishoudwerkers ook tegen mekaar op. Een buitenlandse werkneemster zal vaak bereid zijn om harder te werken voor een lager loon. Vervolgens wordt er druk uitgeoefend op de Zuid-Afrikaanse poetsvrouw. Als zij niet inbindt, wordt ze ontslagen en neemt de werkgever een tweede migrant in dienst. Dat zet kwaad bloed bij Zuid-Afrikaanse werkneemsters en leidt tot racisme. Als vakbond hameren we erop dat de buitenlandse werknemers geen schuld treffen, wel de bazen. Maar het blijft een moeilijk verhaal.”

Dit zal voor veel mensen in België bekend in de oren klinken, bij ons spreken we van ‘sociale dumping’. Wat doet de vakbond hieraan?

“We recruteren actief migrant workers. We vinden het belangrijk om ze lid te maken van de vakbond. In de eerste plaats kijken we dan of ze in aanmerking komen voor papieren. Volgens de Zuid-Afrikaanse wetgeving hebben arbeidsmigranten die vijf jaar in het land zijn recht op een werkvergunning. Velen weten dat niet. 

Daarnaast geven we ook vorming over hun rechten. Zelfs arbeiders met papieren denken soms dat ze geen aanspraak maken op de arbeidsrechten in dit land. En we proberen hen te versterken en hun zelfvertrouwen op te krikken, zodat ze ook effectief durven eisen wat ze moeten krijgen.”

 “Ten slotte proberen we ook iets te doen aan de zogenaamde employment agencies. Dat zijn vaak schimmige interimbedrijfjes die mensen over de grens smokkelen en illegaal tewerkstellen. Feitelijk gaat het over mensenhandel. Het zijn schrijnende verhalen: het paspoort wordt afgenomen, arbeiders worden gehuisvest in onmenselijke omstandigheden en krijgen een hongerloon uitbetaald.

We hebben verhalen verzameld van vrouwen die in de prostitutie gedwongen worden. Ze kunnen nergens naartoe, want ze hebben geen paspoort meer. 

Je sprak van onbegrip bij de Zuid-Afrikaanse collega’s, soms is er zelfs sprake van racisme. Heeft SADSAWU een strategie om daar tegenin te gaan?

“We zetten migranten en Zuid-Afrikaanse werknemers samen in vergaderingen en in workshops. We leggen uit dat het de taak van de vakbond is om alle werknemers te verdedigen, ongeacht hun nationaliteit, kleur, geloofsovertuiging en als ze papieren hebben of niet. Wij komen op voor arbeiders, punt aan de lijn.

We maken ook duidelijk dat goedkope arbeid het probleem is, niet de persoon. En dat we samen moeten strijden voor betere loon- en arbeidsvoorwaarden voor ons allemaal in plaats van ons uit elkaar te laten spelen door de bazen.

Soms zijn er ook wel mooie verhalen. Een van onze actieve leden werkt samen met een vrouw uit buurland Lesotho. De werkgever wilde haar geen vrijaf geven op kerstdag. Ze zei dat, zolang zij met haar collega onder hetzelfde dak werkt, haar collega ook op dezelfde manier behandeld moet worden. De werkgever schrok van die reactie en heeft uiteindelijk beiden vrijaf gegeven. Met die verhalen proberen we onze achterban te inspireren. Samen sterk!”

Dit artikel kwam tot stand dankzij FOS. Lees het volledige artikel op hun website.