De Algemene Centrale – ABVV is vastbesloten zich krachtig in te zetten voor de klimaatproblematiek. Maar is het klimaat echt een vakbondskwestie?

Ja, want...

• Klimaatverandering is een realiteit: hetere en drogere zomers, mildere en nattere winters, extreme weersomstandigheden, …
• De broeikasgassen, uitgestoten door menselijke activiteiten, zijn daarvan de oorzaak.
• De gevolgen van deze ontregeling zijn nu al zichtbaar: de dramatische overstromingen van deze zomer zijn daarvan een sprekend voorbeeld! Ze zullen nog ernstiger worden als de uitstoot van broeikasgassen niet aanzienlijk en snel wordt verminderd.
• Onze levenswijze, consumptiegewoonten en productieprocessen moeten zich aan deze realiteit aanpassen. De arbeidswereld is dus rechtstreeks betrokken. Het gaat om al onze sectoren: de industrie, die energieverslindend is en waarvan sommige processen een grote hoeveelheid broeikasgassen uitstoten; de bouw, omdat onze manier van bouwen en renoveren moet veranderen; en de dienstensectoren (bewaking, schoonmaak, …) die op andere sectoren zijn “geënt”.
• Op elk bestuursniveau wordt er een klimaatbeleid gevoerd, omdat onze leiders — eindelijk — de urgentie van de klimaatproblematiek hebben ingezien. Op het niveau van de Europese Unie wordt ernaar gestreefd de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 55% te verminderen (ten opzichte van 1990) en tegen 2050 een netto-uitstoot van nul te bereiken. Dit betekent dat de uitstoot elk jaar met 10% moet dalen...

Ja, maar...

• Ons economisch model blijft afhankelijk van fossiele brandstoffen (kolen, olie, gas), die de oorzaak zijn van de uitstoot van broeikasgassen. Zij staan ook aan de basis van de industriële ontwikkeling die ons, dankzij de sociale strijd, in staat heeft gesteld een welzijnsniveau te bereiken dat zijn weerga in de geschiedenis niet kent. De uitdaging voor de komende jaren zal er dus in bestaan een economie op te bouwen die gebaseerd is op energiebronnen die weinig of geen broeikasgassen uitstoten (zon, wind, water) en tegelijk het welzijn van iedereen garanderen. Dit is wat wij de Rechtvaardige Transitie noemen.
• De Rechtvaardige Transitie betekent dus dat milieu- en sociale uitdagingen aan elkaar worden gelinkt, zonder dat het ene voorrang krijgt op het andere. Als vakbond is het onze verantwoordelijkheid erop aan te dringen dat de sociale dimensie van de Rechtvaardige Transitie op voet van gelijkheid wordt behandeld met de milieudimensie. Of, om een welbekende slogan te gebruiken, dat er evenveel belang wordt gehecht aan het “einde van de maand als aan het einde van de wereld”.
• Uit tal van studies blijkt dat de omschakeling van een op fossiele brandstoffen gebaseerde economie naar een op hernieuwbare energie gebaseerde economie het totale aantal banen niet zal doen dalen. Integendeel, het zou zelfs moeten toenemen. Maar het zullen niet noodzakelijkerwijs dezelfde banen zijn. De arbeidsomstandigheden, lonen, arbeidstijd, ... in de petroleumindustrie zijn bijvoorbeeld niet vergelijkbaar met de sector van de hernieuwbare energiebronnen. De nieuwe manieren van bouwen zullen nieuwe vaardigheden vereisen. Onze vakbondsstrijd moet erop gericht zijn dat de “nieuwe banen” even goede arbeidsvoorwaarden bieden als de “oude banen”. We zullen ook alert moeten zijn op het ontstaan van nieuwe gevaren voor de gezondheid en veiligheid op het werk.

Om al deze uitdagingen beter te kunnen aanpakken, heeft de Algemene Centrale een interne coördinatie Arbeid-Milieu-Klimaat in het leven geroepen. Doel is een plaats te zijn voor uitwisseling en debat over concrete uitdagingen in verband met milieuen klimaatkwesties in de arbeidswereld. De eerste vergadering van de coördinatie vond eind 2021 plaats en die zal ten minste elk kwartaal plaatsvinden. Met de hulp van onze studiedienst en externe deskundigen analyseren wij ook de gevolgen van het klimaatbeleid voor de toekomst van onze sectoren (scheikunde, cement, …). Wij achten het immers van essentieel belang dat er een vakbondsvisie op het klimaatbeleid wordt ontwikkeld en dat op toekomstige omwentelingen wordt geanticipeerd.

Lexicon

Om onze militanten in staat te stellen zich de uitdagingen van de Rechtvaardige Transitie eigen te maken, zullen wij regelmatig een bepaald begrip of concept toelichten.

Broeikasgassen
Het is dankzij het broeikaseffect dat niet alle energie die door de zon naar de aarde wordt gestuurd, in de ruimte wordt teruggekaatst. Dit laat toe om de gemiddelde temperatuur van de aarde op ongeveer 15°C te houden. Als deze gemiddelde temperatuur stijgt (of daalt), zullen de levensomstandigheden op aarde volledig anders zijn dan die welke wij nu kennen en duizenden jaren lang hebben gekend.

Bepaalde gassen hebben echter tot gevolg dat dit broeikaseffect, en dus de gemiddelde temperatuur van de aarde, toeneemt: dit zijn de broeikasgassen (BKG’s). De belangrijkste zijn koolstofdioxide (CO2), maar ook methaan (CH4) en stikstofmonoxide (N20). Zij ontstaan hoofdzakelijk bij de verbranding van een energiebron (aardolie, steenkool, hout, …) of bij bepaalde chemische reacties (bij de vervaardiging van cement, het gebruik van meststoffen, …).