In een opiniestuk in De Tijd van 4 augustus steken Jo Mellemans en Elly Huysmans, oprichters van Het Poetsbureau, de loftrompet over het dienstenchequesysteem. Volgens hen kunnen de laagdrempelige jobs in de dienstenchequesector een groot stuk van de uitdagingen op de arbeidsmarkt oplossen. “Het alternatief is een job in de zwarte economie, zonder controle op de arbeidsomstandigheden, zonder bescherming en zonder sociale rechten.” stellen ze.

In één adem ontkennen ze de vooroordelen over de sector. Mensen zouden er niet in slechte omstandigheden moeten werken en het werk zou niet zwaar zijn, beweren ze als ervaringsdeskundige. Dit promopraatje staat nochtans in schril contrast met wat echte deskundigen zeggen. Want verschillende studies hebben reeds het enorme aantal medische klachten in de dienstenchequesector aangetoond.

Huishoudhulpen hebben 35 keer meer kans op spier- en gewrichtsaandoeningen en de kans op psychologische problemen ligt 11 maal hoger dan bij andere werknemers blijkt uit een onderzoek van de ULB (Leduc en Tojerow, 2020).  Dit leidt tot 260% meer kans op langdurige arbeidsongeschiktheid gedurende de eerste 5 jaar in de sector. De conclusie van die studie was dan ook dat het dienstenchequesysteem voor een deel zijn doel voorbijschiet. Ja, mensen worden uit de werkloosheid gehaald, maar velen onder hen belanden door onwerkbaar werk in langdurige ziekte.

Uit datzelfde onderzoek blijkt ook dat huishoudhulpen veel meer ademhalingsproblemen en huidaandoeningen ontwikkelen. Dat sluit aan bij de vaststelling uit eerder onderzoek van de VUB (Van Den Borre, 2018) dat huishoudhulpen dubbel zo vaak sterven aan chronische longaandoeningen. De oorzaak van die vaststellingen zijn onaangepaste poetsproducten. Een recente studie van onderzoekers van de KUL, VUB en UA (Ronsmans e.a., 2023) legt verbanden tussen de poetsproducten en symptomen zoals oogirritatie, ontsteking van het neusslijmvlies, keelpijn, symptomen aan het strottenhoofd, astmasymptomen, hoesten en chronische bronchitis. Niet alleen moet het gebruik van sprays beperkt worden, moet men klanten en werknemers beter informeren, de overheid zou ook regelgevende maatregelen moeten nemen voor een doeltreffende uitvoering van preventieve maatregelen zeggen de onderzoekers.

Laat mij u dan nu meenemen naar wat de bedrijven en werkgevers, zo hartstochtelijk verdedigd door Jo en Elly, daartegenover zetten. In het voorjaar van 2022 voerde de federale welzijnsinspectie controles uit bij 175 dienstenchequeondernemingen. Bij 159 bedrijven zag de inspectie zich verplicht om schriftelijke waarschuwingen op te stellen wegens inbreuken op één of meerdere bepalingen van de Welzijnswet. Het gaat nochtans om de meest eenvoudige maatregelen: voorafgaand en periodiek gezondheidstoezicht door een arbeidsgeneesheer, het uitvoeren van een risicoanalyse voor de producten en de uit te voeren taken of nog het hebben van een globaal preventieplan. Zelfs een risicoanalyse moederschapsbescherming werd in deze sector met 98% vrouwelijke werknemers door 53% van de onderzochte bedrijven niet uitgevoerd! 

Dit inspectieverslag (check het hier) bevestigde wat vakbonden al jaren aanklagen: werkgevers verwaarlozen de gezondheid van de werknemers en werkneemsters in deze sector zonder scrupules. We spreken over één van de slechtst betalende sectoren met, volgens de werkbaarheidsmonitor van de SERV, één van de laagste werkbaarheidscijfers. Sinds het naar buiten komen van de resultaten hebben de werkgevers en hun werkgeversfederatie Federgon geen enkel initiatief genomen om de situatie van de huishoudhulpen te verbeteren. Het enige wat ze hebben gedaan is de inspectie en politici aanvallen die hen controleren en maatregelen proberen opleggen. De lezer raad ik nu af om het citaat in de eerste paragraaf van dit stuk te herlezen.

De twee oprichters van het Poetsbureau kozen er de voorbije jaren voor miljoenen euro’s te laten verdwijnen uit het Poetsbureau via dividenden en investeringen in andere activiteiten, eerder dan te investeren in het welzijn van hun huishoudhulpen. Hun opiniestuk kan niet anders dan het haar op de armen te doen rechtkomen bij iedereen die de huishoudhulpen een warm hart toedraagt. Mijn oproep aan de politiek, in de eerste plaats Vlaams minister Brouns, is in ieder geval het tegenovergestelde. Breng orde op zaken in deze sector. Voer strengere regels in. Controleer de bedrijven veel frequenter en strenger. Koppel de subsidies aan strenge voorwaarden. En vooral: investeer in de huishoudhulpen, niet in de bedrijven. De arbeidsmarkt heeft nood aan goedbetaalde en werkbare jobs. Dat is het enige echte recept tegen werkloosheid en langdurige ziekte.