Nieuwe Cubaanse grondwet is van kracht

Op 10 april 2019 werd de nieuwe Cubaanse grondwet door het parlement officieel goedgekeurd. De nieuwe grondwet is, in vergelijking tot de vorige uit 1973, beter gestructureerd en sluit nauwer aan bij de huidige economische en sociale context.

Het proces voor het opmaken van deze nieuwe grondwet werd al in 2013 opgestart. Een werkgroep van parlementsleden en juristen werkten een eerste ontwerp uit dat door het parlement werd geanalyseerd en goedgekeurd. Het ontwerp  werd daarna op 134.000 vergaderingen door 9 miljoen Cubanen besproken en geamendeerd. De vakbonden leidden deze massale consultatie in de bedrijven en werkplaatsen in goede banen. 

Het resultaat waren meer dan 700.000 opmerkingen, toevoegingen en schrappingen. Op basis van deze informatie werd het ontwerp door het parlement opnieuw aangepast. In totaal werd 60% van de artikels gewijzigd. De definitieve versie werd ten slotte tijdens een nationaal referendum op 24 februari door 80% van de stemgerechtigden goedgekeurd. Ongeveer 8% ging niet akkoord.

Politiek economisch kader

De eerste helft van de 224 artikels bepalen het politieke en economische kader van de Cubaanse republiek en sommen de burgerrechten op. Het socialistische karakter van Cuba onder aansturing van de communistische partij wordt natuurlijk behouden. Ook de planeconomie wordt aangehouden, met het socialistische bezit van het productie apparaat door het volk als de kern ervan. Daarnaast erkent men de rol van de markt en andere vormen van bezit over productiemiddelen zoals coöperatieven en privébezit.

Het verbod van discriminatie wegens gender, etnische achtergrond en een handicap moet de gelijke rechten bevorderen. De gezondheidszorg en het onderwijs blijven gratis en universeel. Voor de werkende bevolking blijven de verworven rechten gelden: recht op waardig werk, wekelijkse rustdag en 30 dagen betaald verlof,  sociale zekerheid (pensioen, moeder- en vaderschapsverlof, vergoeding in geval ziekte, werkongeval en beroepsziekte, overlevingspensioen voor de familie), veiligheid en gezondheid op het werk. Voor de niet-werkende bevolking is sociale bijstand voorzien. Verder heeft de bevolking ook onder meer recht op een gezond milieu, watervoorziening en een gezonde voeding.

Structuur van de staat

De tweede  helft van de grondwet beschrijft de structuur van de staat. Nieuw zijn hier de figuren van eerste minister als leider van de regering, de provinciale gouverneur als hoofd van het provinciale bestuur en de intendant (bestuurder) van de gemeente. De autonomie van de gemeenten wordt uitgebreid.

De komende twee jaren worden een rits wetten aan de nieuwe grondwet aangepast. Onder meer de familiewet die ook eerst aan een volksraadpleging en daarna aan een referendum zal onderworpen worden.