Bepaalde beschermingsmaatregelen zijn altijd verplicht wanneer kwartsstof vrijkomt bij de bewerking van materialen, en dat sinds 17 januari van dit jaar. De nadruk ligt hier op het woord "altijd". Vroeger moest de werkgever maatregelen treffen op basis van een risicoanalyse.

Dit houdt in dat de toestellen voor de bewerking van deze materialen uitgerust moeten zijn met stofafzuiging of met een systeem dat het stof doet neerslaan met water. Als dat niet kan, dan moeten de blootgestelde werknemers een masker dragen met de hoogste beschermingsgraad, dus een FFP3-wegwerpmasker of een masker uitgerust met een P3-stoffilter.

Belangrijk: het gaat hier om alle blootgestelde werknemers, niet alleen de personen die de machines bedienen maar iedereen die zich in dezelfde ruimte of in de omgeving bevindt.

(Bijna) overal kwartsstof

Bij bouwwerken wordt veel vaker kwartsstof verspreid dan de meeste mensen beseffen. Siliciumdioxide is zowat de meest verspreide stof op aarde. We vinden ze terug in nagenoeg alle steenachtige materialen.

Het zijn echter vooral de zeer fijne stofdeeltjes die vrijkomen bij het slijpen of boren in dit soort harde materialen, die problemen veroorzaken. De partikels kunnen doordringen tot diep in de longen en zich daar vastzetten. Hierdoor wordt het longweefsel minder elastisch, met in een eerste fase kortademigheid tot gevolg. Het slechte nieuws is dat de beschadiging van het longweefsel blijft doorgaan. Ook als de blootstelling aan kwartsstof stopt. Uiteindelijk wordt de patiënt een silicoselijder.. Nu is ook bewezen dat kwarts kankerwekkend kan zijn en dus wordt de wetgeving strenger en ook de te nemen voorzorgsmaatregelen strikter. De inspectie toezicht welzijn op het werk zal bij overtredingen dan ook strenger optreden.  Dit kan gaan van verwittiging tot het schrijven van boetes of stilleggen van de bouwwerf.

Heropflakkering

In de voorbije twintig jaar is in ons land het aantal aangiften voor silicose als beroepsziekte gelukkig drastisch gedaald. Maar momenteel zien we in verscheidene landen helaas een heropflakkering. Dat is onder meer in de Alpijnse landen het geval, waarbij vaak verwezen wordt naar de vele tunnelboringen. Ook nieuwe materialen zoals composietsteen dragen bij tot een nieuwe opstoot. Composietsteen wordt momenteel zeer veel gebruikt bij de fabricage van werkbladen voor keukens, badkamermeubels en douchewanden.

Een aanpassing van de Europese richtlijn met betrekking tot blootstelling aan inadembaar kristallijn siliciumdioxide wilde hier paal en perk aan stellen. De strengere EU-regelgeving is intussen omgezet in het eerder vermelde KB dat op 17 januari 2020 in werking trad.

Codex gewijzigd

De nieuwe situatie is het gevolg van een ogenschijnlijk kleine wijziging aan de codex over het welzijn op het werk. Het gaat over boek VI van de codex, dat gewijd is aan "chemische, kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische agentia" (reprotoxische stoffen zijn stoffen die leiden tot verminderde vruchtbaarheid, of tot afwijkingen van embryo's of foetussen). 

Vroeger stond kristallijn siliciumdioxide in bijlage 3 bij boek VI, titel 2. Het concrete gevolg was dat de werkgever een risicoanalyse moest maken van de blootstelling aan kwartsstof. Op basis daarvan moest hij de gepaste preventiemaatregelen nemen.

Maar een koninklijk besluit heeft kristallijn inadembaar siliciumdioxide nu verplaatst naar Bijlage 2 van boek VI, titel 2. Dit betekent dat vanaf 17 januari 2020 alle arbeidsmiddelen die gebruikt worden voor het slijpen, boren of bewerken van materialen die kwartsstof bevatten, uitgerust moeten zijn met een stofafzuiging of een systeem van watertoevoeging waardoor het stof neerslaat. Indien het niet mogelijk is om de arbeidsmiddelen met dergelijke systemen uit te rusten, dienen de blootgestelde werknemers een masker met een P3-stoffilter te dragen, of een FFP3-wegwerpmasker.

Hoe voldoen aan de regels?

In het voorgaande slaat "alle arbeidsmiddelen" onder meer op alle boor-, slijp- en freesmachines die gebruikt worden voor het bewerken van steenachtige materialen. Wanneer stofafzuiging gehanteerd wordt, moet de stofzuiger uitgerust zijn met een M- of een H-filter.

Het is aangewezen om contact op te nemen met de fabrikant of verdeler van de gebruikte toestellen om na te gaan welk type stofzuiger het meest geschikt is voor het arbeidsmiddel in kwestie.

Bron: Constructiv