ABVV Bouw strijdt al meer dan 20 jaar tegen Social Dumping. Om aan te tonen dat de problematiek nog niet voorbij is, organiseert men ook jaarlijks een actiedag. Dit jaar kwam daar iets nieuws bij: op woensdag 23 april vond ook een studiedag plaats. Zo’n 200 delegees verzamelden zich om beter te begrijpen wat sociale dumping vandaag betekent – ook buiten hun eigen werf of regio.

Sociale dumping is het bewust ondermijnen van arbeidsvoorwaarden, door werkgevers, vaak via grensoverschrijdende constructies om kosten te drukken. Dit leidt tot oneerlijke concurrentie en holt de sociale bescherming van werknemers uit.​ Gedetacheerde werknemers zijn werknemers die in België tijdelijk arbeidsprestaties verrichten. Zij werken vaak in meerdere landen of zijn ergens anders dan in België aangeworven en spreken dus ook vaak de taal niet.

De oorzaak? “We worden geconfronteerd met betaalbare concurrentie”, aldus Arnaud Leveque, federaal secretaris, ABVV Bouw. Hoe lager de keten, hoe groter de problemen in veiligheid, detachering… Het zijn voornamelijk de laagste onderaannemers die van buitenlandse origine zijn. Voor de duidelijkheid: “We zijn niet tegen buitenlandse werknemers, we zijn wel tegen de uitbuiting van deze buitenlandse werknemers”, benadrukt Gianni De Vlaminck, alsook federaal secretaris ABVV Bouw.

Check-in & check-out

Het anti-sociale programma van de Arizona-regering heeft veel negatieve gevolgen voor de werknemers, sommige maatregelen pakken sociale dumping effectief aan. Zo wil ze graag meer preventiemaatregelen, meer handhavingsmaatregelen en zijn er ook maatregelen specifiek voor onze sector. Één maatregel trekt de aandacht: de  Check-out. De check-in bestaat al, maar een check-out maakt het plaatje compleet. Zo zal er altijd een duidelijk overzicht zijn van wie wel en niet op de bouwwerf aanwezig is, wat positief kan zijn voor de veiligheid. 

Controle en opsporing

Uit getuigenissen op de studiedag blijkt dat de strijd tegen sociale dumping heel belangrijk is. Er is sprake van uitbuiting, van ongevallen bij gedetacheerde werknemers… de realiteit is niet positief. Daarom bestaat er de SIOD, de Sociale inlichtingen en opsporingsdienst. Dat is de dienst waarop werknemers een beroep kunnen doen als er nood is tot externe tussenkomst. “Wij willen graag ingrijpen, maar wij zijn ook afhankelijk van onze collega’s uit het buitenland, zij hebben dezelfde moeilijkheden als wij. Weinig capaciteit, de wet is nog niet voordelig ten opzichte van sociale dumping,…”, aldus Bart Stalpaert, directeur SIOD.

Bovendien komt sociale dumping niet enkel in de bouw voor, denk maar aan werknemers bij een carwash, in de horeca, schoonmaak, schoonheidssalons,… Op basis van cijfers tussen 2021 en 2024 staat de bouwsector op de 7^e plaats met 39,21% aan sociale dumping.

Jan, een secretaris uit Limburg merkt op: “Is de overheid ook niet in fout? De overheid is een grote opdrachtgever voor de bouwsector. Wanneer zij tussen aannemers kiezen, dan kiezen zij vaak voor de goedkoopste prijs, en niet voor de beste kwaliteit. We moeten aan de bron controleren of dat wel normaal is dat sommige van die werken aan die prijzen kunnen uitgevoerd worden. De opdrachten worden gegeven aan onderaannemers, die nu hoofdaannemers worden. De overheid zet zo onze eigen bedrijven buitenspel.”

Bart beaamt dat inderdaad meer bewustzijn moet gecreëerd worden bij de overheid. Ook minister Dermagne heeft geprobeerd de criteria te verscherpen. Zo zou er een wetgeving moeten bestaan die bedrijven, die illegale werknemers inschakelen, uitsluit van overheidsopdrachten. 

Wat doet de EU in dit verhaal?

In het Europees parlement is 25% lid van een extreemrechtse partij. Dat vermoeilijkt de situatie om zaken ten voordele van de werknemer te beslissen. Voor Estelle Ceulemans, lid van het Europees parlement en S&D coördinator voor werkgelegenheid en sociale zaken, is het duidelijk: “Sociale dumping mag niet langer getolereerd worden. De wetgeving rond overheidsopdrachten, waar de laagste prijs centraal staat, moet dringend op de schop.”

Tom Deleu, algemeen secretaris van EFBWW, vult aan: “Heel veel van onze Belgische veiligheidswetgeving is afkomstig van de Europese wetgeving. Neem de recente Europese asbestwetgeving – die vertaalt zich nu in concrete Belgische wetgeving. Zoiets moeten we durven claimen als overwinning.”

Toch is niet alles positief. De EU lanceerde recent een Talentpool, een platform waar niet-Europese werknemers zich kunnen aanmelden voor jobs in Europa. Het klinkt mooi, maar Tom maakt zich zorgen: “Wie controleert in welke omstandigheden deze mensen werken? Hebben ze een contract? Een aanspreekpunt? Vaak zijn ze volledig afhankelijk van tussenpersonen. Zo komen ze in uitbuiting of zelfs mensenhandel terecht. Is dat het model dat we willen?”

Estelle ziet hetzelfde: “Extreemrechts is enthousiast over het systeem. Maar de realiteit is schrijnend. Deze mensen komen zonder familie, zonder netwerk, en vaak zonder bescherming. En als ze hun gezin willen laten overkomen? Dan heet het plots ‘vrijwillige immigratie’ en wil men hen weren. Er zijn simpelweg te weinig garanties om hen echt te beschermen.”

Nogmaals: we zijn niet tegen buitenlandse werknemers, we zijn wel tegen de uitbuiting van deze buitenlandse werknemers.