ABVV Scheikunde-Petroleum hield op vrijdag 2 december 2022 een studiedag met als thema het gezondheidstoezicht en de voortzetting daarvan. De deelnemers konden gedachten uitwisselen met Steven Ronsmans, professor aan de KU Leuven en arts in het Leuvense ziekenhuis, en met Wim Ceunen, afgevaardigde van ABVV Scheikunde bij BASF, die al zeer actief is op het gebied van het gezondheidstoezicht.

De afgevaardigden bespraken het thema uitgebreid. Enkele fragmenten.

1 op 2 werknemers in gevaar

Voorafgaand aan de studiedag, hebben we een enquête opgesteld voor onze leden van de scheikunde en petroleum: heb je het gevoel dat je veilig kan werken? Is je gezondheid in gevaar vanwege het werk dat je doet? Ken jij je arbeidsarts ? De antwoorden maken de gebreken in het systeem duidelijk:

• 1 op 2 werknemers vinden dat hun werk een gevaar is voor hun veiligheid en gezondheid
• 1 op 5 werknemers zegt dat hun werkgever te weinig maatregelen neemt om de werknemer te beschermen.
• De arbeidsarts? 1 op 4 werknemers kent die niet.

Meer informatie over de cijfers vind je in dit artikel.

Toezicht om de effecten te voorkomen

Dokter Ronsmans is niet verbaasd over de resultaten van onze enquête: “De cijfers liggen in de lijn van de verwachtingen en dat is een groot probleem. In het ziekenhuis hebben wij een raadpleging voor beroepsziekte of een vermoeden daarvan. De meeste mensen die we daar zien, vallen onder de categorie werknemers die hun arbeidsarts niet kennen of niet weten hoe ze de arbeidsarts kunnen contacteren.”

Zulke situaties zorgen voor negatieve effecten voor de gezondheid op lange termijn. Hij bevestigt ook het volgende: “Bij bedrijven waar er wel voldoende controle is, lijken ook minder mensen ziek te worden. Dat is dus echt een punt om aan te werken.”

Het gezondheidstoezicht is opgericht om gezondheidseffecten van blootstellingen op het werk vroegtijdig op te sporen. Als de werknemer wordt blootgesteld aan een gevaarlijke stof, dan is het aan de arbeidsarts om zo snel mogelijk te zien of dat effect heeft. “Net daarom is het belangrijk dat de arbeidsarts exact weet wat de risico’s zijn, welke testen hij moet uitvoeren om effecten op te sporen, en vooral hoe hij die moet interpreteren. Dat is niet altijd vanzelfsprekend want niet elke arbeidsarts weet de exacte risico’s van de chemicaliën binnen een bedrijf en daarbovenop is niet elke arbeidsarts in het opsporen van die chemicaliën gespecialiseerd”, voegt dokter Ronsmans nog toe.

“Een consultatie duurt gemiddeld 6 minuten”

Maxime Coopmans, medewerker van de studiedienst Welzijn, merkt op dat er een groot verschil is als we vergelijken met andere Europese landen: “In Frankrijk en in Italië hebben ze meer arbeidsartsen in verhouding met het aantal werknemers.” Omdat België zo weinig arbeidsartsen heeft, hebben door de jaren heen enkele soorten arbeid het recht op arbeidsartsen verloren, zo bijvoorbeeld beeldschermwerk. 

Zelfs arbeidsartsen geven toe niet langer in staat te zijn om diepgaande onderzoeken uit te voeren naar de gevolgen van het werk op de gezondheid bij de werknemers. Let wel: een consultatie duurt gemiddeld 6 minuten. “Als je als werknemer aan meerdere risico’s wordt blootgesteld, dan kan men onmogelijk alle nodige onderzoeken uitvoeren op die 6 minuten. Het onderzoek wordt dus heel oppervlakkig uitgevoerd”, aldus Maxime.

Een onderzoek wordt ook meteen al kwalitatiever als een arbeidsarts verbanden kan leggen tussen de resultaten van de werknemers met dezelfde blootstellingen. Dokter Ronsmans legt uit: “Als je 10 werknemers controleert en 6 van hen hebben verhoogde bloedwaarden, dan kan je concluderen dat er een effect is aan de blootstelling die ze ondergaan. Als je slechts individueel naar de resultaten kijkt, dan kan het resultaat van de bloedwaarden van een werknemer ook betrekking hebben op zijn levensstijl.”

Voortgezet toezicht

Het gezondheidstoezicht stopt niet na de tewerkstelling. Als je op pensioen of SWT gaat of je verandert van job of van functie, dan heb je in de sectoren scheikunde en petroleum sinds 1 januari 2022 nog steeds recht op een voortgezet gezondheidstoezicht. Andrea Della Vecchia, federaal secretaris van ABVV Scheikunde-Petroleum, verduidelijkt: “Dankzij ons gaat het gezondheidstoezicht verder na het verlaten van het bedrijf. Dit toezicht betreft werknemers die reeds onder verplicht gezondheidstoezicht staan voor banen met een hoog risico in verband met activiteiten met fysische, chemische of biologische agentia.”

Dokter Ronsmans wijst op het belang voor voortgezet gezondheidstoezicht: “Kankers ontstaan bijvoorbeeld pas heel laat na de blootstelling van de chemicaliën. Naar astma zoeken heeft dan weer meer zin tijdens de blootstelling.”

Welke onderzoeken zijn nodig?

Wim Ceunen, afgevaardigde van ABVV Scheikunde bij BASF, getuigde over hoe het gezondheidstoezicht bij hen toegepast en besproken wordt. Hij werkt in een bedrijf waar honderden verschillende chemicaliën gebruikt worden. Zij werken met een interne medische dienst en ongeveer de helft van de werknemers gaat jaarlijks op medisch onderzoek. “Er wordt ook tijdens het werk gemonitord naar de blootstellingen en daar wordt verslag van uitgebracht op het CPBW. Wij hebben rond deze cao’s proactief overleg gehad met onze arbeidsarts”, aldus Wim.

Hij wijst ook op mogelijke toekomstige ontwikkelingen: “We zitten namelijk met 28 installaties die elk zijn eigen blootstellingen heeft. Er moet een automatisch systeem komen zodat (ex-)werknemers een herinnering krijgen dat ze op controle moeten gaan. Momenteel moeten ze daar zelf aan denken.”

“Er wordt nog te weinig onderzoek gedaan naar de specifieke gevolgen van elke chemisch product en naar het effect van ploegenarbeid. Dat is jammer, want daar zitten zeker ook problemen”, zegt Wim.

Hoe zit het met mij in mijn bedrijf?

Dankzij Lisa Trogh van onze studiedienst Welzijn kregen de afgevaardigden ook advies over hoe ze dit onderwerp binnen hun bedrijf verder kunnen ontwikkelen. Om hoeveel werknemers gaat het? Welke functies lopen gevaar? Wat verwachten we van de arbeidsarts?

Het zal niemand verbazen dat dit thema het onderwerp zal uitmaken van talrijke lokale initiatieven van de afgevaardigden van ABVV Scheikunde-Petroleum.